Psylocybina: chemia i biologia
Psylocybina jest naturalnym alkaloidem występującym w różnych gatunkach grzybów, przede wszystkim z rodzajów Psilocybe, Panaeolus i Gymnopilus. Grzyby te zawierają zarówno psylocybinę, jak i psylocynę, jednak psylocybina jest dominującym związkiem. Po spożyciu, psylocybina jest szybko przekształcana w aktywną formę — psylocynę, proces ten odbywa się w wątrobie poprzez dekarboksylację. Psylocynę można również znaleźć w grzybach, ale zazwyczaj w znacznie mniejszych ilościach, ponieważ jest ona niestabilnym związkiem chemicznym, który łatwo ulega degradacji pod wpływem światła, temperatury i tlenu.
Jak psylocybina działa na mózg?
Psylocybina po konwersji do psylocyny przenika przez barierę krew-mózg, dzięki swojej lipofilnej strukturze, która pozwala na łatwe wchłanianie do centralnego układu nerwowego. Psylocyna działa jako agonista receptorów serotoninowych, szczególnie receptorów 5-HT2A, co wpływa na różne obszary mózgu. Szczególnie oddziałuje na kory mózgowe odpowiedzialne za przetwarzanie emocji, zmysłów i pamięci. Efekty te są wysoce zależne od kontekstu, dawki oraz indywidualnych cech osoby. Badania neuroobrazowe wykazały, że psylocybina może obniżać aktywność w sieci trybu domyślnego (default mode network, DMN), co jest powiązane z redukcją nadmiernego myślenia o sobie i przemianą percepcji świata zewnętrznego.
Brak potencjału uzależniającego
Jednym z kluczowych aspektów psylocybiny jest jej brak potencjału uzależniającego. Psylocybina nie wywołuje uzależnienia fizycznego ani psychicznego, co odróżnia ją od wielu substancji psychoaktywnych, takich jak opioidy czy stymulanty. Głównym powodem jest to, że psylocybina nie działa na układ nagrody w mózgu w taki sposób, jak substancje uzależniające. W szczególności nie zwiększa ona poziomu dopaminy w sposób typowy dla substancji uzależniających, takich jak kokaina czy amfetaminy. Dodatkowo, po kilku dniach stosowania psylocybiny, pojawia się tolerancja na jej efekty, co powoduje, że ciągłe stosowanie staje się mniej atrakcyjne.
Mikrodozowanie psylocybiny
Mikrodozowanie polega na przyjmowaniu bardzo małych, subpercepcyjnych dawek psylocybiny, które są na tyle niewielkie, że nie wywołują pełnych efektów psychoaktywnych, ale mogą wpływać na nastrój, koncentrację i kreatywność. Typowa subpercepcyjna dawka wynosi od 0,1 do 0,3 grama suszonych grzybów psylocybinowych, co odpowiada około 10-30% pełnej dawki psychoaktywnej. W takiej ilości substancja zazwyczaj nie powoduje widocznych zmian w percepcji, ale może wspierać subtelne poprawy w różnych aspektach życia.
Popularne scenariusze mikrodozowania
Mikrodozowanie jest często realizowane według określonych harmonogramów. Najpopularniejsze z nich to:
- Metoda Jamesa Fadimana: Polega na przyjmowaniu mikrodozy co trzy dni: dzień mikrodozy, dzień bez wpływu (tzw. dzień „afterglow”), a następnie dzień przerwy. Ta metoda pozwala na obserwację subtelnych efektów i ich wpływu na codzienne życie.
- Metoda „Work Week”: Stosowanie mikrodoz od poniedziałku do piątku z przerwą na weekend. Taki schemat może być korzystny dla osób pracujących, którzy chcą zwiększyć produktywność i kreatywność w tygodniu pracy.
- Metoda nieregularna: Użytkownicy stosujący ten schemat decydują się na mikrodozowanie tylko wtedy, gdy odczuwają taką potrzebę, np. w dniach, kiedy potrzebują dodatkowej koncentracji lub kreatywności.
Badania związane z mikrodozowaniem
Chociaż pełnowymiarowe badania kliniczne dotyczące mikrodozowania są jeszcze w fazie rozwoju, istnieją wstępne badania i raporty sugerujące korzyści tej praktyki. Na przykład badanie przeprowadzone przez Politechnikę w Leiden wykazało, że mikrodozowanie psylocybiny może prowadzić do zwiększonej kreatywności, otwartości i poczucia dobrostanu. Inne badania sugerują, że mikrodozowanie może poprawiać koncentrację, zmniejszać objawy depresji i lęku, a także wspierać procesy poznawcze. Pomimo pozytywnych wstępnych wyników, badania te są ograniczone i potrzebne są dalsze, kontrolowane badania kliniczne, aby potwierdzić te efekty i ustalić ich bezpieczeństwo oraz skuteczność.
Podsumowanie
Psylocybina, będąca naturalnym związkiem psychoaktywnym, ma złożone działanie na ludzki mózg i potencjał do stosowania w różnych terapiach. Współczesne badania potwierdzają jej skuteczność w leczeniu trudnych przypadków depresji, lęku i uzależnień, co czyni ją jednym z najciekawszych obszarów badań w dziedzinie psychofarmakologii. Co ważne, psylocybina nie wykazuje potencjału uzależniającego, co czyni ją bezpieczniejszą opcją w kontekście terapii psychoaktywnych. Pomimo obiecujących wyników, dalsze badania są niezbędne do pełnego zrozumienia i bezpiecznego wykorzystania psylocybiny w medycynie.
Źródła:
- Polito, V., & Stevenson, R. J. (2019). „A systematic study of microdosing psychedelics.” PLOS ONE, 14(2), e0211023.
- Carhart-Harris, R. L., et al. (2021). „Trial of Psilocybin versus Escitalopram for Depression.” New England Journal of Medicine, 384, 1402-1411.
- Hutten, N. R. P. W., et al. (2020). „Mood and cognition after administration of low LSD doses in healthy volunteers: A placebo-controlled dose-effect finding study.” European Neuropsychopharmacology, 41, 81-91.
